Η 6η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως Πανελλήνια Ημέρα κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού και μας θύμισε πως πρέπει όλοι να σταθούμε απέναντι στο bullying και να υψώσουμε το ανάστημά μας, μαζί με τα παιδιά που το υπομένουν καθημερινά. Η βία και ο εκφοβισμός δεν έχουν θέση ούτε στο σχολείο, ούτε στο γήπεδο, ούτε πουθενά.

Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο σχολείο» (school bullying) χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια κατάσταση, κατά την οποία ασκείται εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη βία και επιθετική συμπεριφορά, με σκοπό την επιβολή, την καταδυνάστευση και την πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου σε μαθητές από συμμαθητές τους, εντός και εκτός σχολείου.

Σύμφωνα με έρευνα που έγινε σε σχολεία της χώρας το 10% του συνόλου των μαθητών πέφτουν θύματα ενδοσχολικής βίας από συνομηλίκους τους ή παιδιά διαφορετικών ηλικιών. Το ποσοστό των θυτών ανέρχεται στο 5% του μαθητικού πληθυσμού και η αναλογία των εμπλεκομένων σε περιστατικά βίας, αγοριών-κοριτσιών, είναι 3 προς 1, με τα αγόρια να υπερτερούν σε περιστατικά σωματικής βίας και τα κορίτσια σε περιστατικά λεκτικής.

Τα πιο πρόσφατα διαθέσιμα στοιχεία (2012) του Ερευνητικού Πανεπιστημιακού Ινστιτούτου Ψυχικής Υγιεινής (ΕΠΙΨΥ) μαρτυρούν ότι το 8,5% των μαθητών αναφέρει ότι υφίσταται εκφοβισμό δύο-τρεις φορές τον μήνα, ενώ το 15,8% αναφέρει ότι εκφοβίζει τους άλλους δύο-τρεις φορές τον μήνα. Ενα στα τέσσερα αγόρια (ποσοστό 23,9%) αναφέρει σωματική βία το τελευταίο έτος έναντι 8,3% των κοριτσιών που εμπλέκονται συχνότερα σε λεκτική βία.

Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, το 15,9% των εφήβων απάντησε ότι έχει υποστεί σωματική βία τον τελευταίο χρόνο, ενώ ένας στους δύο (49%, για την ακρίβεια) ανέφερε ότι κάτι τέτοιο τού έχει συμβεί τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του. Λεκτικά πειράγματα ανέφερε ότι έχει υποστεί το 5,5%, ενώ το 4,4% έχει πέσει θύμα πειραγμάτων ή χειρονομιών σεξουαλικού περιεχομένου.

Παράλληλα μελέτη ειδικών του Τμήματος Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Ψυχιατρικής κ. Πέτρο Σκαπινάκη, η οποία περιελάμβανε 5.614 μαθητές 16-18 ετών από 25 Γενικά Λύκεια της χώρας, έδειξε ότι συνολικά περίπου 12% των μαθητών έχει υπάρξει θύμα επιθετικότητας, ενώ το 20% έχει εμπλακεί ως θύτης σε περιστατικά σχολικού εκφοβισμού. Πάντως συχνή εμπλοκή – δηλαδή τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα – είχαν (ευτυχώς) λιγότερα παιδιά (1,4% και 2,8% αντιστοίχως).

Τις περισσότερες φορές τα θύματα του εκφοβισμού σιωπούν καθώς φοβούνται, ντρέπονται, νιώθουν ότι φταίνε, αλλά συγχρόνως στο μυαλό τους κλωθογυρίζει ότι θα απογοητεύσουν τους γονείς τους με την «αδυναμία» τους. Για τον λόγο αυτόν οι γονείς πρέπει να είναι άκρως προσεκτικοί ώστε να «διαγνώσουν» εγκαίρως το πρόβλημα.

Είναι σημαντικό να παρατηρούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους. Οποιαδήποτε ξαφνική, χωρίς εμφανές αίτιο αλλαγή στη συμπεριφορά, στη διάθεση, στην όρεξη, στον ύπνο, στη σχολική επίδοσή τους αλλά και στη γνώμη που εκφράζουν για κάποια άτομα θα πρέπει να τους προβληματίσει και να τους οδηγήσει στο να διερευνήσουν με διακριτικό τρόπο τι μπορεί να συμβαίνει.

Αν αντιληφθούν ότι το παιδί τους βιώνει εκφοβισμό θα πρέπει να προσπαθήσουν να κουβεντιάσουν μαζί του τόσο γενικά για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού όσο και ειδικά για την εμπειρία του.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να απενοχοποιήσουν το παιδί και να του εξηγήσουν ότι κανένας δεν έχει το δικαίωμα να του φέρεται άσχημα.

Πρέπει να επιβραβεύουν το παιδί που ήταν δεκτικό στη συζήτηση για την εμπειρία του με τον σχολικό εκφοβισμό και αποκάλυψε σημαντικά πράγματα για αυτήν.

Το μεγαλύτερο λάθος είναι να βάλουν το παιδί τους που έχει υποστεί τον εκφοβισμό σε διαδικασία αντεκδίκησης, καθώς τέτοιες «στρατηγικές» δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα.

Πρέπει να δείξουν στο παιδί ότι έχει μεγάλη σημασία η επικοινωνία του με τους δασκάλους ή τους καθηγητές του και να του εξηγήσουν τη διαφορά μεταξύ του «μαρτυράω» και του «ζητώ βοήθεια».

Ας θυμούνται πάντα ότι στόχος τους είναι να βοηθήσουν το δικό τους παιδί και όχι να τιμωρήσουν τον θύτη.

Είναι απολύτως απαραίτητη η επικοινωνία με τον δάσκαλο ή τους καθηγητές του παιδιού.

Γραμμές βοήθειας απέναντι στον φόβο

Γραμμή αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς: 11130

Είναι μια γραμμή αποκλειστικά για εκπαιδευτικούς που θέλουν να μιλήσουν για θέματα που αφορούν τον εκφοβισμό. Η γραμμή λειτουργεί καθημερινά από τις 08.30 ως τις 14.00.

Ευρωπαϊκή Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111

Η ευρωπαϊκή «Γραμμή στήριξης παιδιών και εφήβων 116 111» είναι μια συμβουλευτική τηλεφωνική γραμμή αποκλειστικά για παιδιά και εφήβους μέχρι 18 ετών. Μπορεί να τηλεφωνήσει ανώνυμα οποιοδήποτε παιδί νιώθει την ανάγκη βοήθειας, υποστήριξης ή συμβουλής σε θέματα ψυχικής υγείας, για οτιδήποτε μπορεί να το απασχολεί, χωρίς κόστος, από κινητό ή σταθερό τηλέφωνο.

«Γραμμή-Σύνδεσμος 801 801 1177» για την ψυχοκοινωνική υγεία παιδιών και εφήβων

Η γραμμή απευθύνεται αποκλειστικά σε γονείς και ενηλίκους που θέλουν να μιλήσουν για κάποιο θέμα ψυχικής υγείας που τους απασχολεί σε σχέση με ένα παιδί ή έναν έφηβο. Λειτουργεί από Δευτέρα ως και Παρασκευή από τις 09.30 ως τις 20.30  και Σάββατο από τις 09.30 ως τις 14.00.

Τα σχόλια είναι κλειστά.